شناسایی و مقوله بندی داده های تاریخ اجتماعی در متون منتخب تاریخی قرون 5و4 هجری

در کتب تاریخی می توان زوایایی از زندگی اجتماعی هر عصر را مطالعه کرد . در این پژوهش به شناسایی داده های تاریخ اجتماعی و مقوله بندی آنها از متون تاریخی متعلق به سده های 4و5 ه.ق و در نهایت به تحلیل آماری آن ها می پردازد . کتب مبنای تحقیق الامامه و السیاسه ، تجارب الامم جلد 5و6 ، الفهرست ، العبر جلد 3و4 ، زین الاخبار ، رسوم دارالخلافه ، قابوسنامه و معجم الادباء بوده اند . روش بررسی در این تحقیق تمرکز بر وجوه اجتماعی در پنج حیطه فرهنگی – اجتماعی ، مذهبی ، سیاسی ، اقتصادی و حقوقی بوده است . وجوه اجتماعی و فرهنگی در این منابع از اهمیت زیادی برخوردار است و در آن به مسائلی چون آموزش و تولید فرهنگی ، نظم و امنیت ، القاب و انساب ، بیماری و بهداشت ، پزشکی و عوامل مهاجرت اشاره شده است. در زمینه باورهای دینی ، اطلاعات مفیدی می توان در مورد آداب شرعی ، فرق مذهبی به دست آورد . اختلافات مذهبی دوره مورد بحث سبب پیامدهایی چون مهاجرت افراد ، قتل و غارت ها شد . وضعیت اقتصادی و بررسی شده در دوره مورد بحثکتب مورد مطالعه مانند دیگر منابع ، اطلاعات گسترده ای در مورد اوضاع سیاسی در دوره مورد مطالعه را در اختیار خوانندگان قرار می دهند که این کتب به خوبی توانسته اند اطلاعات خوبی مربوط به مسائل مختلف مربوط به طبقه حکام ، درباریان ، وزارت و سایر طبقات جامعه بپردازند . اختلافات بین حکومت های همزمان چون آل بویه ، سامانیان ، غزنویان سبب بروز مشکلاتی چون قتل و غارت مردم ، ویرانی ها و گاه اجبار مردم به مهاجرت از سرزمین خود می شدند . در عرصه حقوقی بعضی از کتب مورد مطالعه به خوبی به اطلاعات مفیدی در مورد نهادهای مذهبی ، احکام حقوقی ، قضاوت و دادرسی ارائه می دهند . کتاب فقهی ، حقوقی الامامه و السیاسه از این دست کتب است . نتیجه تحقیق نشان نی دهد وجوه فرهنگی – اجتماعی بیشترین داده ها را در این کتاب ها به خود اختصاص داده اند .